آیا خودروی خودران ایرانی قابل دستیابی است؟ یا صرفا یک تصور بوده و بسیار دور از انتظار است!
تکنولوژی خودروی خودران از 2 دهه اخیر به صورت چشمگیری مورد توجه خودروسازان و فعالان صنعت حمل و نقل هوشمند قرار گرفته است. این مساله به قدری جدی است که کشورهای مختلف این موضوع را در برنامه کلان خود قرار داده و برای آن برنامه های کوتاه و بلند مدت تدوین می کنند. ورود خودروسازان بزرگ و سرمایه گذاری های چند میلیارد دلاری نشانگر اهمیت این موضوع و تاثیر آن بر صنعت حمل و نقل در مقیاس جهانی است. خودروی خودران یک تکنولوژی جدید و پیشرفته است و ورود به آن نیازمند بررسی شفاف منابع، مزایا و چالش های موجود است.
فرصت‌ها و نقاط قوت برای تولید خودروی خودران ایرانی
بکارگیری خودروی خودران برای کاهش تصادفات جاده‌ای
تصادفات جاده‌ای همه ساله هزینه های سنگینی را به اقتصاد و مردم ایران تحمیل می کند. بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، در سال 2017 با بیش از 22 هزار نفر قربانی در حوادث رانندگی، ایران در رتبه 38 جهانی قرار داشته است. به گزارش سازمان پزشکی قانونی کشور، در هر کدام از سال های 1397 و 1398 طی یازده ماه اول سال حدود 16 هزار نفر در تصادفات جاده ای جان خود را از دست داده و بالغ بر 330 هزار نفر مصدوم شده اند. برآوردها حاکی از آن است که هر تصادف فوتی هزینه ای معادل 5 میلیارد تومان به اقتصاد کشور وارد می کند. (منبع)
با توجه به آمار بالای تصادفات و هزینه های ناشی از آن می توان بکارگیری تکنولوژی خودران را برای کاهش این آمار فرصت خوبی تصور کرد. تحقیقات بیانگر آن است که خودروهای خودران سطح ایمنی بسیار بالاتری از خودروهای معمولی که در آن امور مختلف کنترل و هدایت خودرو به صورت فیزیکی توسط انسان اداره می شود، دارند. خودروهای خودران تکنولوژی های پیشرفته متعددی را برای ایمنی بیشتر به کار می گیرند. تکنولوژی هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، بستر ارتباط از طریق اینترنت 5G یا نسل پنجم از جمله تکنولوژی هایی است که بکارگیری درست آن می تواند تحولی عظیم در حوزه ایمنی حمل و نقل ایجاد کند.
آمارها حاکی از آن است که انسان و خطاهای انسانی عامل اصلی تصادفات است و در حدود 93 درصد تصادفات حضور دارد. از آنجایی که در خودروی خودران تصمیم گیری به جای انسان با یک سیستم یا ربات است احتمال بسیاری از خطاها از جمله در موارد زیر کاهش می یابد:
- حواس پرتی: انسان موجودی چند بعدی است و امور و اهداف متعددی را دنبال می کند. این موجب می شود تا در هنگام رانندگی تماما مشغول به فعالیت رانندگی نبوده و بخشی از حواس و فکر وی بر روی امور دیگری که برای او اهمیت دارد متمرکز شود. متاسفانه حواس پرتی از عوامل اصلی تصادفات است که در مجموع حدود 15 درصد از تصادفات را در سطح جهانی موجب می شود.
خوشبختانه سیستم خودران قابل طراحی به گونه ای است که طرفا اهداف و امور رانندگی را دنبال کند و حواس پرتی برای آن مطرح نمی شود.
- رانندگی تحت تاثیر: یکی دیگر از عوامل اصلی تصادفات رانندگی تحت تاثیر مصرف مواد مخدر، داروها و الکل است. این ناهنجاری رفتاری یا بیماری فیزیولوژیکی موجب می شود تا عملکرد بخش های مختلف بدن از جمله حس بینایی، شنوایی و فیزیکی و ادراک شخص تحت تاثیر قرار گرفته و امور اساسی برای رانندگی ایمن دچار اختلال شود و در نهایت خطر تصادف بسیار بیشتر شود.
خوشبختانه، مساله مصرف مواد مخدر و الکل و ناهنجاری های رفتاری برای خودروی خودران مطرح نیست.
- سایر اشتباهات تشخیصی و تصمیم گیری و عملکردی: بسیاری عوامل دیگر با سطح تاثیر گذاری مختلف موجب بروز تصادفات می شود؛ از جمله سرعت بالا در شرایط نامناسب، خواب آلودگی و خستگی، بی توجهی به مقررات رانندگی و درک نامناسب از اقدامات رانندگان دیگر.
سیستم های خودران را می توان به شیوه ای طراحی کرد و آموزش داد که با مسائل ذکر شده روبرو نشده و یا در مواقع ضروی، مشکل سریعا قابل پیگیری و رفع باشد.
بستر علمی ایران برای تولید تکنولوژی خودران
علیرغم وجود تحریم های اقتصادی متعدد، ایران در جمله کشورهای با رشد علمی چشمگیر است. به گزارش موسسه ساینس متریکس در سال 2010 که حاصل بررسی آثار علمی منتشر شده در جهان از سال 1980 تا 2009 میلادی است، ایران طی این بازه 30 ساله بالاترین میزان رشد علمی را در جهان داشته است! بر اساس این گزارش ایران بیشترین رشد علمی را در حوزه های شیمی، مهندسی، ریاضیات و فیزیک داشته است. همچنین این آمار بیانگر افزایش تعداد دانشجویان، هیات علمی و متخصصین از حدود 100 هزار نفر در سال 1357 به 2 میلیون نفر در سال 1385 است. (منبع)
با توجه به رشد چشمگیر ایران در حوزه علم و تکنولوژی می توان امید داشت که تکنولوژی خودران در ایران به لحاظ علمی با چالش های اساسی روبرو نخواهد بود و توسط مهندسین و متخصصین داخلی قابل توسعه است.
چالش‌ها و نقاط ضعف موجود!
زیرساخت حمل و نقل برای خودروی خودران ایرانی آماده نیست
تکنولوژی خودران یک تکنولوژی جدید و با پیچیدگی های متعدد است. برای رفع بسیاری از پیچیدگی های تکنولوژی های جدید و نابالغ باید زیرساخت های مرتبط با آن را تقویت کرد. از جمله زیرساخت های مرتبط با حوزه تکنولوژی خودران موارد زیر برجسته تر بوده و نقش بیشتری در پیاده سازی موفق این تکنولوژی دارند:
- زیر ساخت جاده‌ای: خودروی خودران برای عملکرد مناسب بسیاری از سیستم های خود نیازمند جاده های استاندارد است. متاسفانه بخش قابل توجهی از جاده های ایران کیفیت لازم برای پیاده سازی تکنولوژی خودران را ندارند. سیستم هایی مانند سیستم تشخیص انحراف از خطوط و سیستم تشخیص علائم ترافیکی برای عملکرد مناسب به زیرساخت جاده ای مناسب احتیاج دارند. مشخص نبودن خطوط جاده، آسفالت نبودن یا آسفالت بی کیفیت و وجود چاله های متعدد، از بین رفتن علائم راهنمایی و رانندگی و موارد دیگر از مشکلات زیرساخت جاده به شمار می آید.
- زیر ساخت ارتباطی: خودروی خوردان برای عملکرد ایمن در جاده نیازمند برقراری ارتباط با سایر خودروها و همچنین سایر بخش های حمل و نقل از جمله تامین سوخت، تعمیر و نگهداری و … است. در حال حاضر بستر انتقال داده از طریق شبکه اینترنت نسل چهارم یا 4G باید انجام شود که قابلیت اطمینان آن پایین بوده و در بسیاری مواقع پوشش دهی مناسب را ندارد. از طرفی بستر ارتباط خودروی خودران با افراد و نهادهای سرویس دهنده دیگر وجود ندارد.
- زیر ساخت قانونی: با توجه به تصمیم گیری ربات و یا سیستم به جای انسان، اگر در مواردی تصمیم سیستم با مشکل مواجه شده و منجر به خسارت جانی و مالی شود، در حال حاضر بستر قانونی مناسبی برای حل این مسائل وجود ندارد.
ضعف چشمگیر در حوزه تولید قطعات و سخت افزار لازم در داخل ایران
علی رغم این واقعیت که رشد علمی در ایران در چند دهه گذشته بسیار بالا بوده است و متخصصین داخلی قادر به توسعه و طراحی بخش چشمگیری از سیستم های لازم برای خودروی خودران هستند ولی در حوزه تولید قطعات و سخت افزارهای لازم ضعف شدیدی وجود دارد. با توجه به اعمال تحریم های متعدد در سالهای گذشته در حال قطعه سازان در صنعت خودرو با مشکل مواجه هستند و بسیاری از قطعات لازم در داخل کشور قابلیت تولید ندارند. همچنین در حوزه تولید سخت افزارهای الکترونیک از جمله سنسورهای مختلف مانند دوربین و رادار و بردهای پردازنده محدودیت های بسیاری وجود دارد.
سوال نهایی: آیا تولید خودروی خودران ایرانی در شرایط فعلی شدنی و به صرفه است؟
در مجموعه می توان گفت که تولید خودروی خودران با توجه به چالش های و ضعف های موجود در کشور در سطوح مشخصی شدنی است. در واقع با توجه به سطوح مختلف خودروی خودران که شامل 5 سطح از سیستم های کمک راننده تا خودروی تماما خودران است و شرایط فعلی ایران و فرصت ها و محدودیت های ذکر شده، می توان سطح 1 یا 2 خودران را برای 5 سال آینده در اولویت توسعه قرار داد.
سیستم‌های کمک راننده رهبین، سطح اول خودروی خودران ایرانی
سیستم های کمک راننده هوشمند، سطح اول تکنولوژی خودروی خودران را تشکیل می دهند و به سیستم هایی گفته می شود که در شرایط پرخطر و مستعد تصادف با استفاده از هشدار دهی مناسب به کمک راننده می آیند. این سیستم ها با توجه به اصلی ترین عوامل بروز تصادفات و برای رفع یا کاهش اثر آنها توسط شرکت های خودروسازی بزرگ در جهان و شرکت های نوآور توسعه یافته اند.
شرکت رهبین بیش از 3 سال است به صورت تخصصی در زمینه طراحی و تولید سیستم های کمک راننده هوشمند فعالیت دارد. در صورت تمایل به اطلاعات بیشتر در رابطه با این سیستم ها و نحوه عملکرد آنها بر روی لینک های زیر کلیک کنید:
- سیستم هشدار برخورد از جلو: تکنولوژی رهبین برای جلوگیری از تصادف با موانع جلوی ماشین ( مشاهده دموها )
- سیستم هشدار انحراف از مسیر: تکنولوژی رهبین برای کاهش تصادفات انحراف از مسیر (مشاهده دموها)
- سیستم هشدار تابلوهای سرعت: تکنولوژی رهبین برای کاهش تصادفات تجاوز از سرعت مجاز (مشاهده دموها)
- سیستم هشدار برخورد از عقب: تکنولوژی رهبین برای پایش نقاط کور عقب خودرو و کاهش برخورد از عقب (مشاهده دموها)